संचार साथी app 2025: आता हरवलेला मोबाईल शोधणे झाले सोपे! केंद्र सरकारचे 'संचार साथी' पोर्टल आणि ॲप - संपूर्ण माहिती

संचार साथी app 2025: आता हरवलेला मोबाईल शोधणे झाले सोपे! केंद्र सरकारचे 'संचार साथी' पोर्टल आणि ॲप - संपूर्ण माहिती

आजच्या डिजिटल युगात मोबाईल आपल्या जीवनाचा अविभाज्य भाग झाला आहे. पण, जर तुमचा मोबाईल हरवला किंवा चोरीला गेला तर? किंवा तुमच्या नावावर तुम्हाला माहिती नसताना दुसरे कोणी सिम कार्ड वापरत असेल तर? या समस्यांवर उपाय म्हणून केंद्र सरकारच्या दूरसंचार विभागाने (DoT) 'संचार साथी' (Sanchar Saathi) हे क्रांतिकारक पोर्टल आणि ॲप सुरू केले आहे. 2025 मध्ये या उपक्रमात अनेक नवीन अपडेट्स आले असून, आता मोबाईल वापरकर्त्यांची सुरक्षा अधिक मजबूत झाली आहे. या लेखात आपण संचार साथी ॲप, त्याचा वापर कसा करायचा, आणि त्याचे फायदे याबद्दल सविस्तर माहिती घेणार आहोत.

महत्वाचे हायलाईट्स (Key Highlights)

पात्रता निकष (Eligibility Criteria)

ही सेवा वापरण्यासाठी कोणत्याही विशेष पात्रतेची गरज नाही. खालील व्यक्ती याचा लाभ घेऊ शकतात:

• ती व्यक्ती भारताची नागरिक असावी.

• त्या व्यक्तीकडे वैध भारतीय मोबाईल नंबर असावा.

• हरवलेल्या मोबाईलची तक्रार करण्यासाठी त्या व्यक्तीकडे मोबाईलचे बिल आणि पोलीस तक्रार (FIR) असणे आवश्यक आहे.

संचार साथीचे फायदे (Benefits)

'संचार साथी' पोर्टल आणि ॲपचे मुख्य फायदे खालीलप्रमाणे आहेत:

1. हरवलेला किंवा चोरी झालेला मोबाईल ब्लॉक करणे (CEIR): तुमचा फोन हरवल्यास तुम्ही तो ब्लॉक करू शकता, जेणेकरून चोर त्याचा वापर करू शकणार नाही.

2. मोबाईल ट्रॅक करणे: पोलीस आणि तपास यंत्रणांना तुमचा हरवलेला फोन शोधण्यास मदत होते.

3. आपल्या नावावरील सिम कार्ड तपासणे (TAFCOP): तुमच्या आधार कार्डवर किंवा आयडीवर किती सिम कार्ड ॲक्टिव्ह आहेत हे तुम्ही तपासू शकता. अनोळखी नंबर असल्यास तुम्ही तो बंद (Report) करू शकता.

4. मोबाईलची सत्यता पडताळणे (KYM): जुना किंवा सेकंड हँड फोन घेताना तो चोरीचा तर नाही ना? किंवा त्याचा IMEI नंबर वैध आहे का? हे तपासता येते.

5. फ्रॉड कॉल्सची तक्रार (Chakshu): संशयास्पद कॉल्स किंवा मेसेजेसची तक्रार तुम्ही थेट सरकारकडे करू शकता.

आवश्यक कागदपत्रे (Documents Required)

विशेषतः हरवलेला फोन ब्लॉक करण्यासाठी (CEIR Module) खालील कागदपत्रे लागतात:

• पोलीस तक्रार प्रत (FIR/Complaint Copy): फोन हरवल्याची पोलीस स्थानकात किंवा ऑनलाइन तक्रार केलेली प्रत.

• ओळखपत्राचा पुरावा (Identity Proof): आधार कार्ड, पॅन कार्ड, किंवा वोटिंग कार्ड.

• मोबाईल खरेदीचे बिल (Invoice): ज्यामध्ये मोबाईलचा IMEI नंबर आणि मॉडेल स्पष्ट दिसत असेल.

अर्ज प्रक्रिया / वापर कसा करावा? (Application Process)

ही प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाइन आहे. तुम्ही 'संचार साथी' पोर्टल किंवा मोबाईल ॲपद्वारे हे करू शकता.

पद्धत 1: हरवलेला मोबाईल ब्लॉक करण्यासाठी (CEIR)

1. सर्वप्रथम जवळच्या पोलीस स्टेशनमध्ये तक्रार नोंदवा आणि FIR ची प्रत घ्या.

2. अधिकृत वेबसाईटवर जा: sancharsaathi.gov.in

3. होमपेजवर 'Block Your Lost/Stolen Mobile' या पर्यायावर क्लिक करा.

4. एक फॉर्म उघडेल, त्यात मोबाईल नंबर, IMEI नंबर, हरवल्याचे ठिकाण आणि तारीख भरा.

5. पोलीस तक्रारीची प्रत (FIR) आणि मोबाईल बिल अपलोड करा.

6. ओळख पुरावा (Aadhaar/Pan) निवडून अपलोड करा.

7. दुसरा चालू मोबाईल नंबर टाकून OTP व्हेरिफाय करा आणि फॉर्म सबमिट करा.

8. तुम्हाला एक Request ID मिळेल, ज्याद्वारे तुम्ही स्टेटस चेक करू शकता.

पद्धत 2: आपल्या नावावरील सिम कार्ड तपासण्यासाठी (TAFCOP)

1. 'संचार साथी' पोर्टलवर खाली स्क्रोल करून 'Know Your Mobile Connections' वर क्लिक करा.

2. तुमचा चालू मोबाईल नंबर टाका आणि कॅप्चा कोड भरा.

3. 'Validate OTP' वर क्लिक करा.

4. लॉगिन झाल्यावर, तुमच्या नावावर असलेल्या सर्व नंबरची लिस्ट दिसेल.

5. जो नंबर तुमचा नाही, त्याला सिलेक्ट करून 'Not My Number' वर क्लिक करा आणि Report करा.

अलीकडील महत्त्वाचे अपडेट्स (Recent Updates - Last 6 Months)

नोव्हेंबर-डिसेंबर 2025 चे महत्त्वाचे अपडेट:

• स्मार्टफोनमध्ये प्री-इन्स्टॉलेशन (Pre-installation Mandate): केंद्र सरकारने नुकतेच मोबाईल कंपन्यांना निर्देश दिले आहेत की, भारतात विकल्या जाणाऱ्या सर्व नवीन स्मार्टफोन्समध्ये 'संचार साथी' ॲप आधीच इन्स्टॉल (Pre-installed) असावे.

• यामुळे वापरकर्त्यांना सुरक्षिततेसाठी वेगळे ॲप डाऊनलोड करावे लागणार नाही.

• अँटी-फ्रॉड सिस्टिम: सायबर गुन्ह्यांना आळा घालण्यासाठी सरकारने या पोर्टलमध्ये 'चक्षू' (Chakshu) हे नवीन फिचर अधिक सक्षम केले आहे, ज्यामुळे बँक फ्रॉड आणि स्पॅम कॉल्सची तक्रार करणे सोपे झाले आहे.

महत्त्वाच्या लिंक्स (Important Links)

सामान्य प्रश्न (FAQs)

Q1. संचार साथी पोर्टल वापरण्यासाठी काही शुल्क आहे का?

उत्तर: नाही, ही सेवा भारत सरकारतर्फे पूर्णपणे मोफत आहे.

Q2. माझा हरवलेला फोन सापडल्यावर तो पुन्हा चालू (Unblock) करता येतो का?

उत्तर: होय. फोन सापडल्यावर तुम्ही त्याच पोर्टलवर जाऊन 'Unblock Found Mobile' या पर्यायावर क्लिक करून आणि तुमचा Request ID वापरून फोन पुन्हा चालू करू शकता.

Q3. माझ्या नावावर मला माहित नसलेले सिम दिसल्यास काय करावे?

उत्तर: TAFCOP पोर्टलवर लॉगिन करा, त्या नंबरसमोर टिक करा आणि 'This is not my number' हा पर्याय निवडून रिपोर्ट करा. टेलिकॉम कंपनी तो नंबर बंद करेल.

Q4. जुना फोन घेताना तो चोरीचा आहे की नाही हे कसे ओळखावे?

उत्तर: तुम्ही KYM (Know Your Mobile) फिचर वापरू शकता. फोनचा IMEI नंबर पोर्टलवर टाकून किंवा KYM <15 digit IMEI> असा SMS 14422 वर पाठवून स्टेटस तपासू शकता.